Jeżeli przedsiębiorca nielegalnie w mieszkaniu prowadzi sklep z pieczywem, tytoniem oraz bar, to nadzór budowlany musi najpierw ustalić dokładną datę samowolnej adaptacji lokalu. Dopiero potem może nakazać wyjaśnienie jego sytuacji prawnej.

Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego dla m. st. Warszawy stwierdził, że Bogdan D. samowolnie przekwalifikował swoje mieszkanie na lokale usługowo-handlowe znajdujące się na parterze budynku wielorodzinnego. W związku z tym nakazał Bogdanowi D. zamknąć sklepy i przedłożyć w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia postanowienia dokumentów dotyczących tego lokalu. Chciał bowiem zalegalizować zmianę sposobu użytkowania lokalu.

Przeciąganie struny

Bogdan D. nie dostarczył dokumentów w terminie. Nadzór wyznaczył mu więc kolejny termin a po jego upływie, kiedy nie dostarczył ich kompletu przeprowadził kontrolę. W jej trakcie ustalił, że sklepy są zamknięte. Po jakimś czasie zdecydował się jeszcze raz sprawdzić, czy Bogdan D. stosuje się do ich zaleceń. Okazało się, że Bogdan D. w ogóle nie przejął się nakazami nadzoru i nadal wynajmował swój lokal na sklep z pieczywem, bar kebab i sklep z fajkami wodnymi.

Na tej podstawie powiatowy inspektor nakazał mu przywrócenie stanu poprzedniego sposobu użytkowania lokalu. Miało się tam więc na nowo pojawić mieszkanie.

Bogdan D. odwołał się do mazowieckiego wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego i ten uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez powiatowego inspektora. Jego zdaniem nie ma wątpliwości, że doszło do samowolnej zmiany sposobu użytkowania tego lokalu. Ważne w tym sporze było to, kiedy rozpoczęto obecny sposób użytkowania lokalu. Od tego bowiem zależało, jakie przepisy można stosować w tej sprawie. Powiatowy inspektor zastosował art. 71a prawa budowlanego, który wszedł w życie 31 maja 2004 r. Zgodnie z nim w razie zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia, właściwy organ, w drodze postanowienia wstrzymuje użytkowanie obiektu budowlanego lub jego części i nakłada obowiązek przedstawienia w wyznaczonym terminie dokumentów.

Po upływie tego terminu lub na wniosek zobowiązanego, właściwy organ sprawdza wykonanie obowiązku. W przypadku jego wykonania – w drodze postanowienia ustala wysokość opłaty legalizacyjnej. W przypadku niewykonania w terminie obowiązku dostarczenia dokumentów albo dalszego użytkowania obiektu budowlanego lub jego części nadzór w drodze decyzji nakazuje przywrócenie poprzedniego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.